رسم بسایطرسم بسایط، از اصطلاحات علم منطق بوده و به تعریف رسمی امور فاقد جزء خارجی گفته می‌شود. ۱ - توضیح اجمالیرسم بسایط، از اصطلاحات علم منطق بوده و به تعریف رسمی امور فاقد جزء خارجی گفته می‌شود. ۱.۱ - اقسام رسمرسم یا تعریف رسمی به لحاظ مرکب و بسیط بودن ارسوم (معرَّف) به رسم مرکبات و رسم بسایط تقسیم می‌شود. بسایط، اموری‌اند که جزء ذهنی یا خارجی ندارند و دو قسم دارند: بسایط عقلی و بسایط خارجی. ۱.۱.۱ - بسیط عقلیچیزی است که به حسب ذهن بسیط باشد؛ یعنی مرکب از جنس و فصل نباشد (که در این صورت، ماده و صورت خارجی نیز نخواهند داشت)؛ مانند اجناس عالیه (مقولات عشر). ۱.۱.۲ - بسیط خارجیچیزی است که به حسب خارج بسیط باشد؛ یعنی اجزای خارجی (ماده و صورت) نداشته باشد؛ مانند ذات الهی، عقل، وحدت و نفس. بسیط خارجی اعم از این است که در عقل، مرکب یعنی دارای جنس و فصل باشد یا اینکه در عقل هم بسیط و فاقد اجزای ذهنی (جنس و فصل) باشد. بسیط عقلی به دلیل اینکه فاقد جنس و فصل است قابل تحدید به حد تام نیست. این‌گونه امور را تنها می‌توان با رسم تعریف کرد، اما بسیط خارجی، اگر از قسم بسیط عقلی نباشد هم قابل تعریف به حد است و هم تعریف به رسم؛ پس مراد از رسمِ بسایط، عبارت است از: اقامه تعریف رسمی برای اموری که یا بسیط خارجی‌اند یا هم بسیط خارجی و هم ذهنی‌اند. [۲]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، ص۲۰۵.
[۴]
مشکوة الدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه تالیف صدرالدین شیرازی، ص۲۲۷.
۲ - پانویس
۳ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «رسم بسایط»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۳۰. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
|